เจริญพระพุทธมนต์พิธีแต่งงาน (i do)
เรื่อง : สุพัทธา
การประกอบพิธีทางศาสนาตามวิถีชาวพุทธ หรือที่เรียกว่าการเจริญพระพุทธมนต์ในวันแต่งงาน ถือเป็นประเพณีปฏิบัติสำคัญอย่างหนึ่งของพิธีแต่งงานแบบไทย เพื่อให้อำนาจแห่งคุณพระศรีรัตนตรัยอันศักดิ์สิทธิ์ ช่วยดลบันดาลและคุ้มครองให้คู่บ่าวสาวมีความสุขความเจริญในชีวิตสืบไปในภายภาคหน้า
พิธีสงฆ์ หรือ พิธีเจริญพระพุทธมนต์ในงานมงคลสมรส เป็นพิธีกรรมที่มีพระสงฆ์เป็นผู้ทำพิธีให้ ซึ่งตามประเพณีดั้งเดิมนั้น การนิมนต์พระสงฆ์มาเจริญพระพุทธมนต์จะทำในช่วงเย็นของวันสุกดิบ ซึ่งเป็นวันก่อนวันแต่งงานหนึ่งวัน และในวันแต่งงานจะมีเฉพาะการตักบาตรร่วมกันในตอนเช้า แต่ในปัจจุบันนิยมทำพิธีกันในช่วงเช้าวันเดียวกัน เพื่อเป็นการประหยัดเวลาและสะดวกมากขึ้นสำหรับคู่บ่าวสาว โดยการลำดับขั้นตอนพิธีก่อนหลังนั้น ขึ้นอยู่กับธรรมเนียนนิยมในแต่ละพื้นที่ ที่มีทั้งการแห่ขันหมากก่อนทำพิธีสงฆ์ หรือที่ทำพิธีสงฆ์ก่อนการแห่ขันหมาก
นอกจากนี้ ใน "พิธีสงฆ์" ยังต้องตระเตรียมเครื่องใช้ในพิธีให้ครบถ้วนเรียบร้อย อย่างดอกไม้ ธูป เทียน อาสานะหรือที่รองนั่งสำหรับพระสงฆ์ โต๊ะหมู่บูชาสำหรับจัดวางพระพุทธรูปประธาน ด้ายสายสิญจน์ที่ปลายด้านเริ่มต้นต้องพันวนไว้กับฐานพระพุทธรูป 3 รอบ โดยพันวนเป็นทักษิณาวรรต คือ เวียนจากซ้ายไปขวา แล้วหาพานวางด้ายสายสิญจน์ที่เหลือไว้ใกล้ ๆ เพื่อให้พระสงฆ์หยิบใช้ประกอบการเจริญพระพุทธมนต์ได้อย่างสะดวกต่อไป
ใกล้กับพานวางด้ายสายสิญจน์จะเป็นที่ตั้งของบาตรน้ำมนต์ ซึ่งอยู่ติดกับที่นั่งของพระสงฆ์ที่เป็นประธาน ในบาตรต้องใส่น้ำไว้พอควร จะใส่ใบเงิน ใบทอง ใบนาก หญ้าแพรก ผักส้มป่อย ผิวมะกรูดลงไปตามธรรมเนียมความเชื่อของแต่ละพื้นที่ก็ได้ หรือไม่ใส่อะไรตามที่พบเห็นมากที่สุดในปัจจุบันก็ได้เช่นกัน ข้าง ๆ บาตรน้ำมนต์จะวางเทียนสีขาว 1 เล่ม หนัก 1 บาท มักวางรวมไว้กับพานที่ใส่ด้ายสายสิญจน์ เพื่อใช้ในการทำน้ำมนต์ นอกจากนั้น ที่ขาดไม่ได้ยังมีมงคลแฝด และแป้งประแจะหรือแป้งกระแจะ เรียกแบบเข้าใจง่าย ๆ ว่าแป้งเจิมหน้าผากคู่บ่าวสาวไว้เข้าพิธีด้วย
ในวันงานเมื่อ พระสงฆ์เดินทางมาถึง เจ้าภาพจะนิมนต์พระสงฆ์มายังที่นั่งที่จัดเตรียมไว้ จัดเครื่องดื่มหรือน้ำปานะมาถวายให้เรียบร้อย จากนั้นจึงเริ่มพิธีโดยให้คู่บ่าวสาวนั่งประจำที่ในการนี้เจ้าบ่าวต้องนั่ง ด้านขวาของเจ้าสาว ทั้งคู่ร่วมกันจุดธูป เทียน บูชาพระรัตนตรัย เมื่อเสร็จแล้วผู้ดำเนินพิธีหรือจำพิธีจะกล่าวนำบูชาพระรัตนตรัย คู่บ่าวสาวกล่าวตาม เมื่อเสร็จเจ้าพิธีจะอาราธนาศีล 5 ซึ่งเป็นศีลมาตรฐานในการดำเนินชีวิตตามวิถีชาวพุทธ ขณะที่พระสงฆ์ให้ศีล คู่บ่าวสาวและแขกที่มาร่วมงานจะประนมมือรับศีลพร้อมกัน
จากนั้นเจ้าพิธีจะอาราธนาพระปริตร หมายถึงการขอให้พระสงฆ์เจริญสูตรที่มงคล เพื่อกำจัดทุกข์และโรคภัยไข้เจ็บ เมื่อพระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์ไปจนถึงบทมงคลสูตร เจ้าพิธีจะจุดเทียนขนวนสำหรับให้คู่บ่าวสาวจุดเทียนน้ำมนต์ เป็นการขอให้พระสงฆ์ทำน้ำพระพุทธมนต์ น้ำมนต์ที่เกิดจากการสวดพระปริตรนี้ถือว่าเป็นน้ำมนต์ศักดิ์สิทธิ์ใช้ในกาล มงคลต่อ ๆ ไปได้
กำหนดการพิธีหลังจากนี้จะขึ้นอยู่กับความเหมาะสมด้านเวลาและฤกษ์มงคล ถ้าเริ่มพิธีสงฆ์แต่เช้าขั้นตอนต่อไปอาจเป็นการตักบาตร ที่คู่บ่าวสาวจะต้องสำรวมกายใจตักบาตรร่วมกัน หรือหากเป็นช่วงสายจะเป็นการถวายภัตตาหารเพล โดยเริ่มจากถวายอาหารแแด่พระพุทธ แล้วจึงประเคนอาหารคาวหวานแด่พระสงฆ์ หรืออาจจัดเป็นปิ่นโต มีอาหารคาวหวาน ถวายพร้อมธูป เทียนปัจจัย เครื่องไทยธรรมได้เช่นกัน หลังจากถวายของ พระสงฆ์อนุโมทนา และขึ้นบทสวด "ยะถาสัพพี..." คู่บ่าวสาวจะกรวดน้ำ อุทิศส่วนบุญส่วนกุศล ให้กับเทพยดา เจ้ากรรมนายเวร บรรพบุรุษผู้ล่วงลับ จากนั้นจะถึงพิธีในขั้นสุดท้าย พระสงฆ์จะเจริญชัยมงคลคาถา พร้อมประพรมน้ำมนต์ให้ เพื่อเป็นสิริมงคลจึงเป็นอันเสร็จพิธี
การประกอบ "พิธีสังฆ์" ในวันแต่งงาน หากกระทำอย่างถูกต้องครบถ้วน นอกจากจะช่วยสืบสานประเพณีพิธีไทยอันงดงามแล้ว ยังถือเป็นพรอันมงคลที่จะช่วยสร้างความเจริญและความสุขให้กับคู่บ่าวสาวใน การครองชีวิตคู่อีกด้วย
การเตรียมการสำหรับพิธีสงฆ์
- หาสถานที่ที่เหมาะสม กว้างขวาง สะดวกในการจัดพิธี
- มีเจ้าพิธีหรือบุคคลที่รู้ขั้นตอนศาสนาพิธีอย่างแม่นยำ
- กำหนดฤกษ์มงคล เวลาเริ่มต้น และสิ้นสุดพิธี
เครื่องใช้ที่ต้องจัดเตรียมสำหรับพิธีสงฆ์
- ชุดโต๊ะหมู่บูชา
- แจกันดอกไม้ 2 ชุด ธูป 3 ดอก เทียนสีเหลือง 2 เล่ม เทียนต่อ 1 เล่ม
- เชิงเทียน และกระถางธูป
- ด้ายสายสิญจน์สำหรับทำพิธี และสายสิญจน์ที่ทำเป็นมงคลคู่ หรือมงคลแฝด
- อาสนะ 9 ที่
- ที่กรวดน้ำ กระโถน แก้วน้ำ ทิชชู
- ขันน้ำมนต์ และที่สำหรับประพรมน้ำมนต์
- อุปกรณ์เครื่องเจิม หรือแป้งเจิม
- ปัจจัยถวายพระสงฆ์
- ภัตตาหารสำหรับถวายพระสงฆ์ 9 รูป และอาหารสำหรับแขกร่วมงาน
- ชุดเครื่องเช่นสำหรับพระพุทธ และพระภูมิเจ้าที่
- อาหารสำหรับตักบาตร ขันข้าว ทัพพี
- ดอกไม้ธูปเทียนถวายพระ 9 ชุด
- พานใส่ของถวายพระ
ขอขอบคุณข้อมูลจาก
ISSUE 62
