พิธีหลั่งน้ำพระพุทธมนต์และประสาทพร (I Do)
พิธีการอันศักดิ์สิทธิ์อย่าง "พิธีหลั่งน้ำพระพุทธมนต์และประสาทพร" หรือที่เรียกขานกันติดปากว่า "พิธีรดน้ำสังข์" บ้าง และ "พิธีหลั่งน้ำสังข์" บ้าง เป็นอีกขั้นตอนพิธีสำคัญในการแต่งงานแบบไทย ที่มีความงดงามที่เต็มไปด้วยคุณค่าทางวัฒนธรรมอย่างไทยแท้ ๆ ที่ใครต่อใครหลากหลายเชื้อชาติต่างประทับใจ
หากจะนับย้อนไปในสมัยโบราณมา พิธีแต่งงานจะมีทั้ง "พิธีหลั่งน้ำสังข์ให้พร" และ "พิธีซัดน้ำ" ซึ่งถือเป็นขั้นตอนเดียวกัน พิธีการนี้พระสงฆ์จะเป็นผู้ทำพิธีโดยการตักน้ำมนต์ในบาตร ซัดสาดใส่คู่บ่าวสาว บรรดาเพื่อนเจ้าบ่าวและเพื่อนเจ้าสาว จะแกล้งนั่งห้อมล้อมให้ทั้งคู่นั่งเบียดชิดกัน ซึ่งจะซัดน้ำใส่จนเปียกปอนไปตาม ๆ กัน แต่ภายหลังพิธีซัดน้ำค่อย ๆ หายไป ทำให้พิธีแต่งงานโดยรวมมีความกระชับขึ้น คงเหลือแต่เพียง "พิธีหลั่งน้ำพระพุทธมนต์และประสาทพร" เพียงอย่างเดียวสืบทอดกันมาจนถึงปัจจุบัน
พิธีหลั่งน้ำพระพุทธมนต์และประสาทพร จะทำหลังจากพิธีขันหมากเสร็จสิ้นแล้ว ซึ่งส่วนใหญ่จะอยู่ในช่วงเช้า ใช้เวลาประกอบพิธีประมาณ 2 ชั่วโมงก็เรียบร้อย ขั้นตอนแรกจะเริ่มจากพิธีสงฆ์ เวลาที่ดีคือ 10 โมงครึ่ง เพื่อให้ทันพระฉันท์เพลตอน 11 โมง การนิมนต์พระจะนิมนต์พระสงฆ์ 9 รูป เพราะถือว่าเป็นเลขมงคลตามความเชื่อของคนไทย
พิธีจะเริ่มขึ้นที่เจ้าบ่าวและเจ้าสาวจุดธูปเทียนบูชาพระรัตนตรัย จากนั้นพระสงฆ์เจริญพระพุทธมนต์ ตามด้วยการถวายภัตตาหารเพลร่วมกัน ซึ่งระหว่างที่พระท่านกำลังฉันท์อาหารเพลนี้ ทั้งเจ้าบ่าวและเจ้าสาวสามารถพักผ่อนตามอัธยาศัย หรือเดินทักทายแขกที่มาร่วมงาน หลังจากที่พระสงฆ์ฉันท์เสร็จ คู่บ่าวสาวจะถวายเครื่องไทยธรรมร่วมกัน พระสงฆ์อนุโมทนา คู่บ่าวสาวกรวดน้ำ แล้วรับน้ำพระพุทธมนต์เป็นอันเสร็จพิธีสงฆ์ ในส่วนของพิธีสงฆ์นี้ หากฤกษ์หลั่งน้ำสังข์เป็นฤกษ์เข้าอาจจะเปลี่ยนจากเลี้ยงเพล เป็นเลี้ยงพระเช้าหรือตักบาตรร่วมกันแทนได้
ส่วนเครื่องไทยทานหรือไทยธรรมที่ถวาย จะเป็นของใช้ประจำวันของพระสงฆ์นำมาจัดเป็นชุด ส่วนมากจะใส่ถาด จาน หรือขันน้ำให้และผูกโบสวยงาม แต่ถ้าเป็นเครื่องสังฆทานนั้นจะเพิ่มเติมพวกเครื่องดื่ม อาหารแห้ง และอาจเพิ่มผ้าอาบน้ำหรือสบงเข้าไปด้วยก็ได้ เมื่อถึงเวลาฤกษ์มงคล คู่บ่าวสาวจะขึ้นนั่งตั่งสำหรับพิธีหลั่งน้ำพระพุทธมนต์ และประสาทพรที่จัดไว้ หรือจะปูพรมนั่งกับพื้นก็ได้ ขึ้นอยู่กับความสะดวกของผู้จัดงาน โดยฝ่ายหญิงจะนั่งด้านซ้ายมือของฝ่ายชาย ด้านหน้าของทั่งคู่จะมีหมอนสำหรับรองมือแ ละพานพุ่มดอกไม้สำหรับรับน้ำพระพุทธมนต์ นอกจากนี้ ยังมีหอยสังข์และขันบรรจุน้ำมนต์สำหรับเติม ส่วนเพื่อนเจ้าบ่าว เพื่อนเจ้าสาวอยู่เบื้องหลัง ซึ่งถือเป็นภาพที่สวยงามน่าประทับใจอีกภาพหนึ่ง
จากนั้นประธานในพิธี ซึ่งอาจจะเป็นพ่อแม่ของคู่บ่าวสาว หรือผู้ใหญ่ที่ให้ความเคารพนับถือจะเจิมหน้าผากให้กับคู่บ่าวสาว โดยเจิมเป็นจุด 3 เหลี่ยม 3 จุด ตามด้วยการคล้องมาลัยบ่าวสาว จากนั้นจะเป็นการนำด้ายมงคลแฝดสวมศีรษะให้กับคู่บ่าวสาว ด้ายมงคลนี้จะเป็นด้ายสายสิญจน์ลักษณะเป็นวงกลม มีสายโยงห่างกัน 2 ศอกเศษ ผู้เป็นประธานจะเป็นผู้เริ่มพิธีหลั่งน้ำอวยชัยให้พร แล้วแขกที่ได้รับเชิญมาในงาน จะทยอยกันเข้ามาหลั่งน้ำและอวยพรตามลำดับ จากแขกไปจนถึงญาติมิตรจนครบเสร็จเรียบร้อย จากนั้นจะเชิญผู้ใหญ่ที่นับถือมาถอดมงคลออกจากศีรษะ
สำหรับพิธีหลั่งน้ำพระพุทธมนต์และประสาทพรนี้ ในปัจจุบันนี้เจ้าภาพมักมีของชำร่วยเล็ก ๆ น้อย ๆ หลังจบพิธีแล้วจะนำน้ำที่หลั่งลงสู่ขันหรือพานรองมารดต้นไม้ใหญ่ เพื่อความเจริญมั่นคงของคู่บ่าวสาวต่อไป
ISSUE 43 ฉบับเดือนกันยายน - ตุลาคม 2010
