ตำนานพิธีรดน้ำสังข์

ตำนานพิธีรดน้ำสังข์ (Bride Magazine)

เรื่องโดย : Namman

          พิธีที่สำคัญอีกอย่างหนึ่งของพิธีแต่งงานแบบไทย คือ พิธีรดน้ำสังข์ เคยสงสัยกันไหมว่าพิธีรดน้ำสังข์มีที่มาอย่างไร และทำไมจึงต้องเป็นหอยสังข์ หอยอื่นไม่ได้หรือ วันนี้เราจึงไปค้นหาคำตอบมาฝากกันค่ะ

ประวัติและความเป็นมา

          หอยสังข์ ซึ่งถือกันว่าเป็นของที่เป็นมงคล และมักนำมาใช้ในงานมงคลต่าง ๆ ก็มีที่มาจากเรื่องเล่าต่อกันมาว่า เมื่อครั้งพระอิศวรสร้างเขาพระสุเมรุแล้ว พระองค์ก็มีประกาศิตให้พระพรหมธาดาขึ้นไปอยู่ในพรหมโลก ให้เป็นใหญ่กว่าพระพรหมทั้งหลาย ในครั้งนั้นพระพรหมที่มีจิตใจริษยาต่างก็ไม่พอใจ จึงจุติลงมาเป็นสังข์อสูรอยู่ใต้เขาพระสุเมรุ ครั้งนั้นพระพรหมธาดาได้นำเอาคัมภีร์มาถวายพระอิศวร เมื่อมาถึงที่อยู่ของสังข์อสูรก็เกิดร้อนรุ่มอยากสรงน้ำ จึงได้วางคัมภีร์ไว้ริมฝั่งแล้วเสด็จลงน้ำ

          ฝ่ายสังข์อสูรเมื่อเห็นเช่นนั้น จึงได้ให้ผีเสื้อน้ำไปลักเอาคัมภีร์นั้นมาแล้วก็กลืนเข้าไว้ในท้อง ฝ่ายองค์พรหมธาดาเมื่อขึ้นมาจากน้ำไม่เห็นคัมภีร์ จึงรีบไปเข้าเฝ้าพระอิศวรทูลเรื่องที่เกิดขึ้นให้ทรงทราบ เมื่อพระศิวะเจ้าเข้าฌานก็ทราบถึงสาเหตุ จึงได้เชิญพระนารายณ์มา และให้เป็นธุระในการนำคัมภีร์กลับมา พระนารายณ์จึงได้แปลงกายเป็นปลากรายทอง นามว่า "มัจฉาวตาร" ไล่ล่าสังหารผีเสื้อน้ำ และเข้าโรมรันกับสังข์อสูร ในที่สุดก็เอาชนะสังข์อสูรได้ แล้วสำแดงองค์คืนร่างเป็นพระสี่กร ยื่นพระหัตถ์เข้าไปในปากสังข์อสูรเพื่อหยิบเอาพระคัมภีร์

          บางตำนานก็ว่าทรงแหวกปากของสังข์อสูรออก จากนั้นสาปสังข์อสูรว่า สังข์อสูรเป็นพรหมมาจุติและกลืนคัมภีร์พระเวย์เข้าไป อีกทั้งยังมีรอยนิ้วพระหัตถ์แห่งพระองค์ปรากฎอยู่ด้วย นับว่าเป็นมงคล ดังนั้น ถ้าผู้ใดจะทำการมงคลในภายภาคหน้าก็จงเอาสังข์เข้าไปอยู่ในพิธีนั้น ผู้ใดรดน้ำในอุทร สังข์ก็ให้เป็นมงคลกันอุบาทว์เสนียดจัญไร ถ้าเป่าก็ให้เป็นมงคลไปจนสุดเสียงสังข์ ครั้งสาปแล้วพระนารายณ์ก็นำคัมภีร์ไปถวายพระอิศวร และเสด็จกลับเกษียรสมุทร ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมาพราหมณ์จึงถือว่าหอยสังข์ที่ปากมีริ้ว 2 – 4 ริ้ว อันเกิดจากนิ้วพระหัตถ์ของพระสี่กรปรากฏอยู่นั้น เป็นสังข์สำคัญ

          เมื่อยักษ์สังข์อสูรนั้นอยู่ในมหาสมุทรเนิ่นนานเข้าจึงได้กลับกลายมาเป็น "หอยสังข์" และมีสภาพเหมือนกับที่พระนารายณ์สาปไว้ทุกประการ ตามบริเวณร่างกายของหอยสังข์นั้น ได้มีรอยนิ้วพระหัตถ์ของพระนารายณ์ผู้เป็นเจ้ายังปรากฏอยู่ ในขณะที่พระองค์ทรงบีบปากเพื่อค้นหาคัมภีร์พระเวทเมื่อครั้งแรก และที่ปากของหอยสังข์มีรอยยาวออกมานั้น ก็เพราะพระนารายณ์ลากคัมภีร์พระเวทต่าง ๆ ออกมาทางปาก ครั้งเมื่อถึงเวลาจะทำพิธีมงคลต่าง ๆ จึงจะนำหอยสังข์นั้นมาเข้าร่วมอยู่ในพิธีมงคลต่าง ๆ อย่างพิธีแต่งงาน เพราะหอยสังข์เคยเป็นที่บรรจุพระเวทต่าง ๆ ไว้ในท้องของตนจนครบทุกประการนั้นเอง


ทำไมต้องหอยสังข์

          สังข์ หรือ หอยสังข์ ชาวไทยต่างให้ความนับถือกันว่าเป็นของที่เป็นอุดมมงคลอย่างสูงยิ่ง และเราก็มักจะได้พบหอยสังข์ในงานพิธีมงคลต่าง ๆ เช่น งานมงคลสมรส ซึ่งใช้เป็นที่หลั่งน้ำแก่คู่บ่าวสาว เพื่อจะทำให้อยู่เย็นเป็นสุข ทั้งนี้ มีตำนานได้กล่าวถึงความเชื่อนี้ว่า การที่เรานำหอยสังข์มาใช้ในพิธีรดน้ำสังข์ก็เพราะว่า สังข์ คือหนึ่งในสิ่งศักดิ์สิทธิ์ 14 อย่าง อันเกิดจากการกวนเกษียรสมุทรของเหล่าเทวดาและอสูร จึงถือเป็นของสิริมงคลสำหรับคู่บ่าวสาว

          ส่วนประเพณีการใช้น้ำพระพุทธมนต์บรรจุลงในสังข์ ก็ด้วยเหตุที่คนไทยเป็นพุทธศาสนิกชน ดังนั้น น้ำที่เกิดจากการเจริญพระพุทธมนต์จึงถือเป็นสิ่งมงคลยิ่ง และได้นำน้ำพระพุทธมนต์มาบรรจุในหอยสังข์ การรดน้ำสังข์จึงเสมือนเป็นการอวยพรให้คู่บ่าวสาวมีแต่ความเจริญรุ่งเรืองในชีวิตคู่




ขอขอบคุณข้อมูลจาก

Vol.6 27th YEARS